Neste generasjon internett

Den 24. januar 1996 lanserte vi Fjordinfo i Sogn og Fjordane som særleg skulle arbeide med tenester til offentleg sektor. Det var den første regionale tverrsektorielle internettbaserte informasjonstenesta for fylket ja, truleg den første i landet. Og vi var langt frampå med mange spennande nasjonale og internasjonale prosjekt. Vi fekk også den første skikkelege nettavisa i fylket, Sofie.no. Glimrande redigert av Arne Eithun og heile tida aktuell, men dessverre for tidleg til å hente annonsekronene.

EU-kommisjonen er nå i ferd med å leggje planane for neste generasjonen internett – web 3.0.

Bruk av mobilt internett saman med bruk av radiobrikker er teknologiane som gjer det mogeleg å skape eit nytt internett for utvikling av rimelegare tenester på ulike område.

6. oktober møttest ministrane for å drøfte det framtidige internettet. Fokus var da på fiberutbygging, utviking av nye tenester og styring av det framtidige internettet. Dette vart så lagt fram på Kommisjonen sitt møte den 27. november saman med ein kompromissversjon av ein ny telekompakke.

Og her er vi inne på politikk: Telekompakken er eit omfattande framlegg til reform av regelverket som styrer elektronisk kommunikasjon.

For det skjer store ting innan EU sine overordna organ nå: Unionen ser at breiband har vore ei av dei viktigaste drivkreftene for utviklinga av samfunnet. Samstundes ser dei at teknologiske tendensar med svært snøgge, trådlause teknologiar vil stø opp om endringane saman med bruk av radiobølgjer og brukarskapt innhald

Også her tek EU sikte på å ta ein førarposisjon i utviklinga av neste generasjon internett. Kommisjonen førebur nå eit knippe av tiltak for å vere budd på den neste bølgja innan informasjon. Ei bølgje som aukar i styrke som følgje av veksten i sosiale nettverksaktivitetar Ei endring frå det nokon kallar Web 2.0 for fun til kommersielle, produktivitetsaukande online-tenester. Det som populært blir kalla Web 3.0 (The Internet of Things) står for næringsverksemd, underhaldning og sosiale nettverksaktivitetar med snøgge og sikre nett.

Det nåverande skiljet mellom mobile og faste linjer vil gradvis forsvinne. Vi får the wireless Web der all infrastruktur blir internettaktivert. Disse tendensane vil påverke arbeidslivet og opne for nye forretningsmodellar og arbeidsformer.

Men før vi er der, kjem det eit spennande endringsframlegg for å sleppe inn dei mindre teleaktørane på bana. Overgangen frå kopar til fiber ønskjer kommisjonen skal skje i full konkurranse. Dei har utarbeidt utkast til prinsipp for regulering av fibernettutviklinga slik at konkurrentar skal sleppe til på lågast mogeleg nivå i høve dei dominerande. Rett nok må dei betale eit risikotillegg, men framlegget har naturleg møtt lita entusiasme frå dei store nasjonale. Telenor har heller neppe jubla over denne saka.

Men i mellomtida får vi gle oss over at det er både snøggare og betre tenester undervegs.

Kaffikos med bismak

Som utplassert observatør, er forholdet mitt til EU det mest nøytrale. Men eg tykkjer Kommisjonen har fått det leitt . Dei har beint fram fått ein slett start på morgonen den siste tida.

I ei melding som kom ut her om dagen, går det fram at ein del tilsette i Europakommisjonen no må kjøpe med seg kaffi frå næraste serveringsstad. Dei tjue kaffimaskinene hjå kommisjonen er nemleg fråkopla etter at det vart avslørt at kaffien er forgifta. Ein av dei tilsette syns kaffien smakte så ille at han sende ein prøve heim til eit laboratorium i Austerrike. Prøveresultatet fekk byråkratane til å setje kaffien i halsen. Kaffien inneheldt nemlig 16 prosent meir bly enn tillate og hele 17 000 prosent for mykje nikkel.

Kaffifadesen har fått rikeleg omtale i media, mellom anna i nettavisa EUobserver. Den italienske produsenten av kaffimaskinene er knapp med kommentarane sine – det same kan ikkje seiast om EU-motstandarane. Historia har nemleg avdekt at dei tjue maskinene til saman kosta om lag 800 000 kroner, ein sum EU-motstandarane meiner er eit godt døme på den omfattande pengebruken i Brussel. Ein talsmann for kommisjonen seier det er noko tidleg å spørje om ein skal be om å få pengane tilbake. Inntil vidare må dei høgtståande byråkratane som hadde tilgang til kaffimaskinene, drikke kaffi saman med vanlege byråkratar.

På Vest Norge sitt Brusselkontor har vi strålande kaffi – heilt utan asfaltsmak. Men så har vi heller ikkje Cimbali-maskiner.

Øl

Det er tider da ein må prioritere. Det er tøft, men i år må eg faktisk stå over julebrygginga. Det er utfordrande at det faste laget skal få råde grunnen åleine. Det å avgjere fargevalet og å setje grenser for kor søtt ølet skal vere, det er i grunnen mitt område – men ikkje i år.

I år har eg via meg til ei større sak. Brussel og Belgia handlar ikkje berre om sjokolade, teikneseriar, kniplingar og vaflar. Dei har også eit ukjent tal ølsortar her, og det er på dette fagområdet eg på sett og vis er utskremt medarbeidar frå bryggjarlaget på Leikanger. Ja, på Delirium Cafè blir det hevda at dei har 2000 ulike ølval. Dit torer eg ikkje gå. Det er viktig med grenser.

Men eg har fått det systematisert av ein ivrig øl-skribent som så langt har identifisert 50 klassiske grupper av øl. Han fortel ei rørande historie om at det truleg starta med gardsbrygging på Vestlandet, kunsten gjekk over Nordsjøen til England før det kom hit. Han undrar på kvifor vi nordmenn ikkje lagar øl med molter.

Tenk det! Molteøl! Men så lite molter som eg fann siste året, er det uansett lite aktuelt. Eg er dessutan usikker på om framlegget vil falle i god jord hos ølbryggjarane heime.

Men ølet i Belgia: Du kan starte med å skilje mellom det lyse pilsliknande blonde eller det mørke donker eller bruin. Styrke og farge har ikkje noko med kvarandre å gjere.

Så har du det meir verdsette trappist-ølet der oppskriftene kjem frå munkar. I Belgia er det seks slike kloster og alt overskot går til gode føremål som munkane elles tek seg av. Derfor ser dei rart på deg om du er så enkel at du berre bestiller éin øl.

Det er venta at ein smakar på mangfaldet – om det er ein blond eller bruin, ein geuze eller ein abbey. Mange meiner at Duvel er det beste ølet, men det har ein styrke på 8,5 % og ja, -. Du veit.

Det enkle er å ta ein Stella Artois. Da signaliserer du at du er ny i byen. Det mest eksklusive er Trappist. Klosteroppskriftene har merke som Westmalle, Chimay eller Rochefort. Det er forresten dissens blant nordmenn som eg har treft, om kva som er det beste.

Det kvite ølet i Belgia er kjenneteikna av at basisen bygg er bytt ut med kveite. Samstundes får det ein særleg karakter ved at ein tilset sitrusfrukter med Curraco attåt. Ølet er høgt akta, og framkallar som oftast anerkjennande nikk heilt heim til Vestlandet.

Det er snålt, men i belgiske ølsortar er det tilsetningar som vi aldri har komme på under meister Jon si styring på Leikanger. Rett nok har vi fått med oss at vi kan bruke kandis, men krydder, kirsebær, sjokolade, honning eller ulike rotvekstar – slikt har aldri vore i vår fantasi. Kierk er faktisk eit høgt akta øl blant belgiarane – søtt og raudleg – tilsett kirsebær, morellar eller bringebær. Og der andre nyttar mest bygg, så slår belgiarane til med kveite og rug.

Heller ikkje gjæringa er nett som vi er vande med. Her set dei til gjær fleire gonger. Ofte er det også ettergjæring i flaskene. Lambic-ølet blir bryggja utan tilsetning av gjær. Vørteret som vert laga, gjennomgår ein spontan gjæringsprosess i kontakt med luft. Det mest eksklusive og kanskje mest spesielle av denne øltypen, er ein Geuze. Dette ølet kan ha vore lagra i fleire kjellarar og på ulike fat i seks år før du får det servert på baren med det festlege namnet A La Morte Subit (brå død). Det er mykje å lære her, og mykje nytt. Men eg kjenner meg att i tilsetjinga av humle, det styrer kor bittert ølet skal vere. Her brukar dei også gjær til det same.

Eg har nok forstått kvifor bryggjarane heime utan protestar let meg få fri frå julebrygginga i Leikanger. Dei tek for gitt at eg går vitskapleg til verks i belgiske ølslag, og at eg kjem heim med ny vitskap til neste års julebrygging. Enno veit dei ikkje at det meste av kunnskapen har eg googla meg fram til. Eg har mellom anna lært mykje av å lesa det Torgeir Anda skriv i Dagens Næringsliv. Etter kvart testar eg også det som er skrive. Men det er grenser for kor mykje ein skal ofre for forskinga.

Meir tillit – mindre kontroll

Eg har vore og høyrt på dei fremste innan IKT i Europa. Seks kloke menneske spreidde seg rundt eit bord, mildt og bestemt leia av EU-kommisæren for det som heiter Information Society and Media.

Dei hadde fått ein grei tittel – sett agendaen for IKT-utviklinga det komande 10-året. Svaret kom kjapt – det er for lang tid. Endringane skjer snøggare. Og det er ei stormande utvikling. Vi finn internett som drivkraft for mykje av den utviklinga som skjer både økonomisk og sosialt.

Men etter kvart som debatten mellom desse kloke hovuda utvikla seg, kom det fram eit anna aspekt – det var etablert for mykje kontroll som gjorde at utviklinga stansa opp. Det er EU sitt kontroll-regime som etter kvart legg ei lammande hand over dei initiativrike som søkjer etter prosjektmidlar. EU har sett av 70 milliardar kroner til forsking innan IKT i perioden 2007-2013. Desse midlane skal vere spydspissar i den målretta innsatsen på å nytte IKT innan helse, forvaltning, utdanning osv.

Og så vedgår kommissæren at - jau, ho har ikkje fleksibilitet. Budsjettet blir låst, midlane blir lyst ut, det må rapporterast og rapporterast.

Ein norsk byråkrat kjenner seg att: Vi blir stadig betre på tilsyn og kontroll. Men stansar vi også utvikinga? Og kva er så alternativet?

”Shift from certainity to trust”, var svaret som kom ut av drøftinga.

Kommissæren? Ho sukka og nikka.

Klima på programmet

Ved sidan av finanskrisa er det klima og energi som står øvst på dagsordenen i EU. Særleg er det fokus på energi som kan gjenbrukast. EU har heilt klåre ambisjonar: Unionen skal vere leiande i verda og meiner å ha både menneskelege, tekniske og finansielle ressursar til å ta denne leiarrolla.

EU arbeider med fleire pakkar. Målet er semje til møtet i Parlamentet den 17.desember.

Statusrapport frå Kommisjonen kom 28.november. Eit aktivt fransk leiarskap jobbar nå på høgtrykk med å få til kompromiss. Samstundes er det store forventningar til den nye amerikanske presidenten.

Sjølv om det gjerne er reduksjonsmåla som får fokus, er tilpassingsdelen også sentral. For endringane i klimaet er påviselege. EU meiner at dei mest utsette områda i Europa er kring Middelhavet (tørke og varme) og lengst nord. Temperaturauken vil bli høgare i Arktis enn nokon annan stad, medan det i Skandinavia blir mildare og meir nedbør.

Finnane la fram ein strategi for klimatilpassing i mars 2007 medan svenskane var på bana i oktober same året. I Noreg varslar regjeringa at dei ville starte opp arbeidet i vinter.

Det er harde tautrekkingar om kor store usleppsreduksjonane skal vere i kvart medlemsland. Det er uansett eit faktum at vi har passert ein terskel der endringane er godt synlege. Bjerknessenteret har nett levert ein rapport som syner at berre stiginga av havet vil føre til store konsekvensar for oss. Strandtomter får naturleg nok redusert verdi når vatnet skvalpar over. Ekstremvêr er visst noko vi må venje oss til.

I spådommar som blir trekt fram blir det likevel peika på at endringane vil slå ulikt ut i ulike regionar. Og i Noreg ser det ut til at vi alle får det mildare, og sommaren kan jamvel bli tørrare. Det betyr også lengre vekstsesong, meir vasskraft, nye treartar og nye insekt. Og ein turisme i endring. For slik er det: Naturen endrar seg når det blir varmare, gir nye artar, ny vekst og endra føresetnader for oss alle.

EU la i 2007 fram sitt diskusjonsdokument som dei kallar ”Adapting to Climate Change in Europe”. Dokumentet var ute på høyring same året, og det er venta at EU dreg konklusjonar i 2009.

I Noreg er vi i startgropa.

Avstandar

Eg har vore i Paris. Ein togtur frå administrasjonssenteret Brussel til metropolen Paris tek 1 time og 20 minutt. Når eg køyrer frå Leikanger til Førde, går det med knappe to timar – og da er det sommarføre.

Stundom er hovudet feil innstilt.